Orkide, zarafeti ve gösterişli çiçekleri ile evlerin vazgeçilmez süs bitkilerinden biridir. Ancak orkide bakımı, doğru bilgi ve özen ister. Bu rehberde orkide bakımının tüm inceliklerini, kesin ifadelerle ve bilimsel doğrulara dayalı olarak ele alacağız.
Orkide Çeşitleri Nelerdir?
Orkide ailesi (Orchidaceae), yaklaşık 25.000 farklı tür içerir. Evlerde en çok yetiştirilen türler şunlardır:
● Phalaenopsis (Kelebek Orkidesi): En dayanıklı ve en kolay bakılan türdür.
● Cattleya: Büyük ve gösterişli çiçekleriyle bilinir.
● Dendrobium: İnce gövdeli, uzun çiçek saplıdır.
● Vanda: Havadar ortamları seven, kökleri saksı dışında büyüyebilen türdür.
Bu rehberde, özellikle Phalaenopsis türüne odaklanacağız çünkü evlerde en sık rastlanan ve bakımı en pratik olan orkide türüdür.
Orkide İçin Doğru Saksı Seçimi Nasıl Olmalıdır?
● Şeffaf saksılar tercih edilmelidir. Çünkü orkide kökleri fotosentez yapar.
● Altı delikli ve iyi drenaj sağlayan saksılar kullanılmalıdır.
● 2-3 yılda bir saksı değişimi önerilir.
Toprak ve Ortam
● Orkide toprağı kesinlikle torf değildir. Özel orkide karışımları kullanılır. Bu karışımlar; çam kabuğu, perlit, kömür ve sphagnum yosunu içerir.
● Havadar ve gevşek yapılı toprak karışımları kök sağlığı açısından zorunludur.
Işık İhtiyacı
● Orkideler dolaylı gün ışığını sever. Direkt güneş ışığı yapraklarını yakar.
● Doğu cephe veya kuzeydoğu cephe pencere önleri en ideal yerlerdir.
● Günde 12-14 saat dolaylı ışık almak, çiçeklenme için gereklidir.
Sulama
● Orkide sulamasında kesin kural, toprağın tamamen kurumasını beklemeden hafif nemliyken sulamaktır.
● Sulama sıklığı yazın haftada 1-2, kışın haftada 1’dir.
● Klorlu musluk suyu kullanılmamalıdır. Dinlenmiş su veya yağmur suyu tercih edilmelidir.
● Sulama sonrası saksı altında su kalmamasına dikkat edilmelidir.
● En ideal yöntem, orkideyi saksısıyla birlikte 10-15 dakika su dolu bir kabın içine batırıp bekletmek ve ardından süzülmesini sağlamaktır.
Nem ve Sıcaklık
● Orkide, %50-70 oranında nem ister.
● Kuru ortamlarda yaprak püskürtme veya nem tepsisi kullanılmalıdır.
● Sıcaklık, gündüz 20-25°C, gece 15-18°C olmalıdır.
● Ani sıcaklık değişimlerinden kesinlikle kaçınılmalıdır.
Gübreleme
● Orkide için özel orkide gübresi kullanılmalıdır.
● 15 günde bir sıvı gübre ile desteklenmelidir.
● Çiçeklenme döneminde potasyum ağırlıklı, yaprak döneminde azot ağırlıklı gübre tercih edilmelidir.
Orkide Çiçeklenmesi Nasıl Teşvik Edilir?
● Çiçeklenmeyi teşvik etmek için sıcaklık farkı sağlamak gerekir. Gündüz 24-25°C, gece 16-17°C sıcaklık farkı çiçeklenmeyi tetikler.
● Orkide çiçek sapını tamamen kesmek yerine, ikinci boğumdan kesmek tekrar çiçek açmasını sağlar.
Çiçek Sonrası Bakım
● Solan çiçekler koparılır.
● Çiçek sapı, boğum üzerinden kesilir.
● Bitki, dinlenme dönemine girer ve bu dönemde sulama azaltılır.
Yaprak Bakımı
● Yaprakları nemli bir bezle silmek tozdan arındırır.
● Püskürtme yapılırken suyun yaprak aralarına birikmemesine dikkat edilmelidir.
Orkide Kök Bakımı
● Kökler griye döndüyse susuzluk, yeşilse nemli olduğu anlamına gelir.
● Çürüyen kökler keskin ve steril makasla kesilmelidir.
● Havadar köklerin olması sağlıklı olduğunun göstergesidir.
Saksı Değişimi
● 2-3 yılda bir saksı değişimi yapılmalıdır.
● Çiçek döneminde kesinlikle saksı değişimi yapılmaz.
● Yeni saksıya geçerken kökler kontrol edilir, çürükler temizlenir.
● Toprak tamamen değiştirilmeli ve köklerin rahatça yerleşebileceği bir ortam oluşturulmalıdır.
Orkide Çiçeğinin Hastalıkları ve Çözüm Yolları
-
Kök Çürümesi: Fazla sulamadan kaynaklanır. Çözümü: Çürük kökleri kesmek ve toprağı yenilemek.
-
Yaprak Sararması: Aşırı sulama veya direkt güneş ışığına maruz kalmaktan olur. Çözümü: Sulama dengesini sağlamak ve konum değiştirmek.
-
Kurtlanma veya Böceklenme: Bitki yüzeyinde beyaz pamuksu oluşumlar görülür. Çözümü: Neem yağı veya bitki koruma ilaçları kullanmak.
Orkide Bakımında Sık Yapılan Hatalar
● Fazla sulamak.
● Direkt güneşe koymak.
● Yanlış toprak kullanmak.
● Saksı değişimini çiçeklenme döneminde yapmak.
● Kökleri havasız bırakmak.
Orkide Çoğaltma Nasıl Yapılır?
● Orkide çoğaltması, genellikle keiki adı verilen yavru bitkilerle yapılır.
● Keiki, ana bitkiden ayrılmadan önce 3-4 kök oluşturmalıdır.
● Ayrılan keiki, şeffaf saksıya ve orkide toprağına dikilir.
Orkide Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
● Yaprakları canlı yeşil ve lekesiz olmalıdır.
● Kökleri sağlıklı ve çürük kokusuz olmalıdır.
● Çiçek sapında fazla sararma olmamalıdır.
Orkide bakımı, doğru bilgi ve düzenli takip gerektirir. Bu rehberde yer alan kesin bilgiler ışığında orkidenizi uzun yıllar sağlıklı ve çiçekli tutabilirsiniz. Unutmayın; sabır, düzen ve dikkat orkide bakımının olmazsa olmazlarıdır.